The history book on the shelf
Is always repeating itself

My, my, at Waterloo, Napoleon did surrender
Oh, yeah, and I have met my destiny in quite a similar way

Then onward over the mountain
And outward towards the sea
They had come to claim the Emerald
Without it, they could not leave

To the towns where there was plenty
They brought plunder, swords and flame
When they left, the town was empty
And children would never play again

Down from the glen came the marching men
With their shields and their swords
To fight the fight they believed to be right
Overthrow the overlords

door Armand Blondeel

| NIVRE Register Expert

From their graves I heard the fallen
Above the battle cry
By that bridge near the border
There were many more to die

Het is altijd leuk om opdrachten in het gebied tussen Zeist en Amersfoort te mogen rijden. Vrij naar keizer Napoleon die tijdens zijn veldtocht naar Egypte de legendarische woorden gesproken zou hebben: “soldaten, vanaf de hoogten van deze piramiden hier kijken veertig eeuwen geschiedenis op u neer”, kijken er in dit gebied ruim twee eeuwen historie op mij neer. Hoewel de grote kleine generaal hier nooit een veldslag uitvocht, ademt de hele streek nog steeds Napoleon. De door de keizer alhier gestationeerde generaal Marmont liet er de Pyramide van Austerlitz bouwen. Ook zijn er uitspanningen met namen als “de Mof”, “het Beauforthuis” en “Bonaparte” en het kruispunt van de N224 en de N227 heet Quatre Bras. Geheel in stijl is een deel van de Leusderheide nog steeds ingericht als militair oefenterrein.

Die Franse tijd was er een met de nodige battles. Anderzijds heeft die periode het huidige Nederland vanaf de Bataafse Republiek van 1795 ook het nodige goeds opgeleverd en gevormd tot de maatschappij waarin we nu leven. Gebouwd op het fundament van vrijheid, gelijkheid en broederschap, bedacht door filosoof en romanticus Jean-Jacques Rousseau. Rousseau durfde te vertrouwen op een sociaal contract tussen mensen, op grond waarvan een solidaire samenleving mogelijk is, waarin voor iedereen plaats is en waarin men voor elkaar opkomt.

Toch bijzonder dat een generaal Napoleon Bonaparte, die vocht in een revolutie die de laatste autocratische koning van Frankrijk letterlijk de kop kostte, zichzelf slechts een decennium later tot keizer kroonde. Te veel succes, macht en rijkdom, binnen een te korte tijdsspanne, kunnen de morele normen en waarden van een persoon behoorlijk aanvreten.

Aangekomen op mijn bezoekadres tref ik op de salontafel het boek “De groten van alle tijden - Napoleon” aan. Niet verrassend natuurlijk in deze omgeving. Betrokkene heeft het boek uit zijn kast gehaald omdat hij onlangs de film van Ridley Scott heeft gezien en zich wel weer eens wilde bijlezen over die grote vernietiger die Napoleon in zijn ogen was. Ik zeg hem dat ik blij ben dat hij zich verder bijleest na die film. Ondanks een briljante hoofdrol van Joaquin Phoenix verliest de film zich een beetje in de spectaculaire kant van Napoleon, winnaar van veel veldslagen en veroveraar van bijna heel Europa.

“Er is toch niet veel veranderd meneer”, verzucht betrokkene. “In het huidige tijdsgewricht worden we als personen nog steeds vermalen door de molens van onverschillige overheden en instituties. Als eenvoudig individu verlies je de slag altijd”.

Ik begrijp zijn fatalistische verzuchting wel, gelet op het verloop van deze zaak. Ik ben op pad gestuurd omdat de kwestie op een battle begon te lijken. Bewijsproblemen stapelden zich op, onbegrip over zoveel bewijsplicht enerzijds versus onbegrip over het waarom de stukken niet in een goed tempo kunnen worden aangeleverd aan de andere kant. Letselschaderegeling is een mooi vak, veel visies en standpunten zijn meer of minder verdedigbaar. Wat de een hypothetisch heel juist acht, kan een ander met goed recht als concreet volstrekt onvoldoende duiden. Wil die verzekeraar nou alleen maar op zijn zak met geld blijven zitten, is de betrokkene slechts bereid genoegen te nemen met de hoofdprijs, het kroonjuweel?

Alvorens de diepte in te duiken omtrent hetgeen ons verdeeld houdt, werp ik betrokkene de handschoen toe om wat facetten van “die andere kant” van Napoleon nog even met elkaar door te spreken. Ik vertel hem over de nostalgische sfeer die deze streek altijd bij mij oproept. En de keizer heeft in Nederland nog veel meer voetstappen gezet. In West-Brabant kent iedereen wel het Keizersveer, onderdeel van de belangrijke Napoleonweg die van Parijs tot Amsterdam liep. Napoleon bracht ons dus onder meer verharde wegen, liet ons rechts rijden (wat in tijden van koetsen voor een koetsier handiger was dan links) en stuwde ons land in zekere zin ook overigens op in de vaart der volken. Hij bracht ons ook de burgerlijke stand.

In de huidige tijd is er veel te doen over wat “roofkunst” wordt genoemd. Natuurlijk, Napoleon jatte het nodige aan mooie en waardevolle spullen uit de door zijn legers onderworpen landen. Toch zat er ook een positief aspect aan zijn beweegredenen: Napoleon wilde kunst bereikbaar maken voor een groter publiek dan louter de elite. Hij zorgde voor openbare musea, waar iedereen kennis kon maken met en genieten van de werken van kundige vaklieden en grote kunstenaars.

Er viel dus ook best wel wat te waarderen aan Napoleon. Ludwig van Beethoven droeg vanwege zijn grote bewondering voor de generaal aanvankelijk zelfs zijn derde symfonie aan hem op. De bewondering gold de Napoleon als held van de Franse Revolutie. Toen Van Beethoven zijn werkstuk in 1804 volbracht, had hij zijn visie op Napoleon nogal bijgesteld. Woest was hij, omdat Napoleon zichzelf in 1803 tot keizer kroonde. Zijn symfonie doopte hij om van “Bonaparte” naar “Eroica”. Weer die twee gezichten van die even briljante en vaak gewaardeerde, als megalomane en door velen gehate, veldheer.

“Hebt u zich weleens afgevraagd waarom op het Amerikaanse continent de Franse invloed vooral is geclusterd in Canada?” vraag ik mijn gesprekspartner. “De Fransen hadden in het gebied van de huidige Verenigde Staten, een koloniaal grondgebied, genaamd Louisiana, dat zich uitstrekte van New Orleans in het zuiden, helemaal tot aan het Canadese Alberta in het noorden. Om de Engelsen zoveel mogelijk tegen te werken bij hun gebiedsuitbreiding in Amerika en tevens om de oorlog van Frankrijk tegen de Engelsen te kunnen bekostigen, verkocht Napoleon de Franse aanspraken in 1803 aan de toen nog jonge Verenigde Staten. Die generaal Marmont hier in Austerlitz, liet de piramide bouwen door de hier gestationeerde Franse soldaten die zich opmaakten voor de invasie van Groot Brittannië. Een invasie die, zoals wij nu weten, er uiteindelijk nooit van zou komen. Zo verkocht Napoleon een enorm stuk grondgebied op het Amerikaanse continent, waarna hij op het Europese continent zijn voeten fors brandde op de verschroeide aarde in het Oosten, het begin van zijn aftocht als keizer.

Zo blijkt steeds alles, geluk of ongeluk, kind te zijn van de context van zijn tijd en plaats waarin het plaatsvindt. Gevolg van een veelheid van gebeurtenissen, in onderling verband en samenhang met elkaar verweven. In ieder geval is iets zelden inktzwart of sneeuwwit. Het leven verloopt eigenlijk nooit zoals iemand het zichzelf het liefste toewenst. Het werpt voor iedereen op zekere dag de vraag op: “Is dat nou het kroonjuweel dat ik hartstochtelijk najaag en zo graag voor mij zie glanzen?”

Het mooiste is dat wij elkaar vandaag in deze zaak ontmoeten binnen de door het Burgerlijk Wetboek gestelde grenzen. Een wetboek dat ook weer een geschiedenis kent die teruggaat tot die eigenwijze Franse generaal en keizer. De handvatten van de vrijheid, gelijkheid en broederschap waarmee wij volgens ons huidige Burgerlijk Wetboek samen een oplossing moeten zien te bereiken, heten nu “redelijkheid en billijkheid”. En dat dan weer graag op basis van wederkerigheid. Ik vertel mijn gesprekspartner – de belangenbehartiger is inmiddels ook gearriveerd – over de NIS (Nederlands Instituut Schaderegelaars) Personenschadebijeenkomst die we bij mijn werkgever op 8 februari jl. hebben mogen organiseren. Bij een dergelijk evenement zijn personenschade-experts aanwezig, werkzaam als belangenbehartiger of voor verzekeraars, om het met elkaar constructief over het personenschadevak en ons werkveld te hebben. Thema van de dag was “Battle or Build?” Een programma, analoog aan de januskop van Napoleon Bonaparte: enerzijds niet vies van het slagveld, anderzijds geroemd om zijn inzichten om de maatschappij verder te helpen en in sociaal maatschappelijk opzicht verder te structureren. “To build is better”, is denk ik de beste uitkomst. Uiteindelijk vond zelfs Napoleon op het slagveld zijn Waterloo.

Wat hij vooral nalaat, is niet wat hij vernietigde, maar wat hij heeft opgebouwd. Op die sokkel mag nog steeds zijn standbeeld staan. Napoleon: vaak hopeloos voor veel van zijn tijdgenoten. Zijn nalatenschap voor opvolgende generaties is in veel opzichten ook groot en hoopgevend. En hoop is mooi, van hoop kun je altijd zelf ook deel uitmaken.

We gaan er eens goed voor zitten. Vanuit het veldhospitaal Austerlitz heb ik mijn causaal verbanddoos opgetrommeld. Het is nu aan partijen om gezamenlijk een heilzaam en helend causaal verband aan te leggen. Een verband dat wonden heelt en leed verzacht. Met de solidaire gemeenschappelijke handvatten die de maatschappij, de wetgever en de instituten ons aanreiken, gaan we ons best doen: Let’s Build!

Armand Blondeel

Voorzitter Redactieraad Platform Personenschade

Thin Lizzy: Live and dangerous: Emerald / ABBA: Waterloo / Ludwig van Beethoven: 3e Symfonie, Eroica (Bonaparte)